θουρμπαράν, Φρανθίσκο ντε-

(Francisco de Zurbαrάn, Φουέντε ντε Κάντος, Εστρεμαδούρα 1598 – Μαδρίτη 1664). Ισπανός ζωγράφος. Σε ηλικία 15 ετών φοίτησε στη Σεβίλη, στη σχολή του Ντιάθ ντε Βιλανουέβα. Ωστόσο, οι κυριότεροι παράγοντες στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του προσωπικότητας υπήρξαν τα διδάγματα του Ριμπέρα και της σχολής του Καραβάτζιο, καθώς και η επίδραση της γλυπτικής του Μαρτίνεθ Μοντανίες. Το 1617 εγκαταστάθηκε στη Λέρενα και αργότερα επέστρεψε στη Σεβίλη, όπου ανέλαβε, το 1626, την πρώτη σημαντική παραγγελία του εικονοστασίου του Αγίου Παύλου. Από το 1626 έως το 1629 δημιούργησε τις σειρές των πινάκων με σκηνές από τη ζωή του Αγίου Πέτρου Νοβελάσκο και του Αγίου Μποναβεντούρα (οι τελευταίοι βρίσκονται σήμερα στο Παρίσι, στο Μουσείο του Λούβρου). Τα έργα αυτά, παρά τις έντονες αντιθέσεις του φωτός, φανερώνουν ότι o Θ. δεν περιορίστηκε απλώς στα διδάγματα του Καραβάτζιο, αλλά προχώρησε σε μια λιτή, σχεδόν αρχαϊκή σύνθεση αυστηρών μορφών, η οποία χαρακτηρίζει την επιβλητική εκφραστικότητα της τέχνης του, ακόμα και όταν –σε σπάνιες περιπτώσεις– πραγματεύεται μη θρησκευτικά θέματα, όπως στη Νεκρή Φύση (1633) της συλλογής Κοντίνι Μπονακόσσι στη Φλωρεντία. Όταν το 1634 o καλλιτέχνης πήγε στη Μαδρίτη για να φιλοτεχνήσει τη σειρά των Άθλων του Ηρακλή (μουσείο Πράντο), ονομάστηκε ανακτορικός ζωγράφος. Ωστόσο, η σχετικά μικρή επιτυχία των έργων αυτών τον ανάγκασε να επιστρέψει στη Σεβίλη αμέσως μετά το τέλος της εργασίας του. Εκεί οργάνωσε το εργαστήριό του για να ικανοποιήσει τη μεγάλη ζήτηση πινάκων για τις εκκλησίες της επαρχίας και τις νοτιοαμερικανικές αποικίες, αλλά η ζωγραφική του άρχισε να παρουσιάζει κάποια κάμψη, κυρίως εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των συνεργατών που χρησιμοποιούσε. Από τα κυριότερα έργα του είναι οι πίνακες της μονής της Χερέθ ντε λα Φροντέρα (σήμερα βρίσκονται στη Γκρενόμπλ) και της μονής των Ιερωνυμιτών στη Γουαδελούπη, στους οποίους διακρίνεται η επίδραση του Βελάσκεθ, ιδιαίτερα στην αναζήτηση νέων χρωματικών συνδυασμών. Το 1658 επέστρεψε στη Μαδρίτη και επηρεάστηκε από την αταίριαστη για την ιδιοσυγκρασία του τεχνοτροπία του Μουρίλο. Η τέχνη του Φρανθίσκο ντε Θουρμπαράν διακρίνεται για την επιβλητική εκφραστικότητα των αυστηρών και λιτών μορφών ακόμη και στα σπάνια μη θρησκευτικά έργα, όπως σε αυτό το «Μποντεγκόν», λέξη που στα ισπανικά σημαίνει νεκρή φύση με τρόφιμα και σκεύη (Μουσείο Πράντο, Μαδρίτη). «Η Αγία Κασίλδη», έργο του Φρανθίσκο ντε Θουρμπαράν (Μουσείο Πράντο, Μαδρίτη).